אידי׳עע גע׳איבטע
87 ל
זיכעטער קעפיטעל.
די אידען אין טערר ) ײ און פאלעםטינא בי־ז נאך שבתי־צבי.
( 1750 — 1492 ).
37 §. דאם בירגערליכע לעבען און דון ױםףן נעיא. די טערקי׳עע אימפעריע, װעלכע האט פארנומען רעם פלאץ פון ביזאנ־ טי ען, איז אויםגעקומען פערציג יאהר פאר׳ן גירוש שפאניען. די אידישע היםטאריקער דריקען זיך אוים, אז די אויבערשםע השגחח האט אזוי װי פאראוים צוגעגרײט א רוהיגען פלאץ פאר די שפאגי־ ׳עע ארויםגעטריבענע זיך צו רעטען. און װירקליך א בעדײטענדער טײל פון די פארטריבענע פון שפאגיען און פארטוגאל האט געפוגען ׳מיץ אין די לענדער פון טערקײ. די טערקישע סולטאנען האבען גע־ ׳עעצט די ארבײטםזאמקײט און האנדעלם־פעהיגקײטען פון די אידען איז האבען זײ גערן אויפגענומען אין זײער ממשלה. םולטאן בא־ יאזעט דער 2 טער, דערהערענדיג װעגען דעם גירוש פון די אידען פין שפאניען, האט אויסגערםען: : ״פערדינאנד פון שפאניען איז א נארישער קעניג! ער האט חרוב געמאכט זײן אײגען לאנר און יײך געמאכט אונזער לאנד״. די געבילדעטע םפרדים האבען זיך ארויסגעװיזען פאר זעהר נוצליך צו טערקײ, װאו די העכערע קלאםען האבען זיך בעשעפטיגט מיט דער מיליטער־קונםט, און די נידעריגע —מיט ערד־ארבײט. די אידען האבען זיך פלײסיג אבגעגעבען מיט׳ן האנדעל אויוי ים און יבשה, מיט מלאכות און טעכניק, זײ האבען בעקאנט די טערקען מיט די נײםטע ערםינדונגען, װי 0 ילװער און קאנאנען און דערמיט געלײסט א גרויםע דיענםט דעם מיליטערישען קלאם. אין האנדעל האבען מיט זײ קאנקורירט ביצויז ד י ארמעניער און גריכען.
אין 16 טען יאהרהונדערט האבען אין דער אײראפעאישער און אזיאטישער טערקײ זיך געגרינדעט א םך אידישע קהילות. אין דער הויפטשטאדט קאנסטאנטינאפאל זײנען געװען ארום 30,000 איד ען װעלכע האבען נעהאט 44 שוהלען. ןזט דיזע גרויםע געטײגרע